Nasza szkapa opowiada o biednej wiejskiej rodzinie, w której jedyną żywicielką jest szkapa; jest też przyjaciółką dzieci gospodarzy. Po śmierci matki chłopców ich ojciec sprzedaje szkapę. Na pogrzebie dzieci widzą szkapę i zaczynają wokół niej skakać i śmiać się... Bardzo głęboka książka; daje wiele do myślenia. Urbanowa - W noweli tej Maria Konopnicka cofa się do czasów swojego dzieciństwa. Wspomina kucharkę Urbanową, pracującą wówczas w domu jej rodziców, oraz jej syna - Jaśka, terminującego u szewca. Ludzie z nizin społecznych są częstymi bohaterami utworów Konopnickiej. Punktem zwrotnym tej noweli okazuje się zdarzenie w czasie wigili Trzech Króli. Jasiek w przedstawieniu ludowym (w szopce) gra króla Heroda. Wywołuje to entuzjazm matki, która nie jest w stanie ukryć dumy z tego, że jej syn "został królem". W utworze tym autorka stara się ukazać skrywane marzenia ludzi, którzy na co dzień żyją w nędzy i poniżeniu. Marzenia, by wynieść się "nad poziomy". Ukazuje również miłość matki, która marzy o tym, by jej potomkowi lepiej wiodło się w życiu niż jej. Dym - Żyją sobie spokojnie - matka i Marcyś, jej jedyny syn, który ciężko pracuje jako kotłowy w pobliskiej fabryce. Ledwo starcza im na życie, hodują w klatce oswojonego kosa - żyją szczęśliwie, choć bardzo biednie. Aż pewnego dnia Marcyś ma zły, proroczy sen. Krótka, szeroko znana nowelka opowiada o wielkiej miłości matki do syna. Jest odpowiednia dla młodszych czytelników, ponieważ nie jest drastyczna i pokazuje fragment innego, smutniejszego świata.